ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 16، شماره 7، مهر 1402 ، شماره پی در پی 89

بررسی متدهای ایماژسازی در تصانیف هوشنگ ابتهاج، نواب صفا و بیژن ترقی

صفحه (275 - 293)
گلشن نامداری ، سیما منصوری (نویسنده مسئول)، مسعود پاکدل
تاریخ دریافت مقاله : شهریور 1401
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : مهر 1401

چکیده

زمینه و هدف: مقالۀ حاضر به بررسی آن بخش از تصویرپردازیهای شاعران و ترانه سرایان (ابتهاج، ترقی و صفا) پرداخته است که به شکل خصیصۀ سبکی درآمده اند و قاعده مند شده اند. این ترانه ها، که از بهترین شاهکارهای هنری و ادبی ترانه سرایان نامبرده محسوب میشوند، به دلیل خلاقیت و نبوغ هنری و ادبی سازندگان خود تشخص سبکی یافته و پایۀ سبک ویژۀ فردی در ترانه سرایی شده اند. در این مقاله مشهورترین ترانه های دهۀ سی و چهل که پرمخاطبترین مجموعه آثار هنری به شمار میرفته اند بررسی ‌شده ‌است. هدف این مقاله، معرفی تأثیر نوع ایماژ و تصویرپردازی در خلق تصانیف مطرح و سبکهای هنری جدید بوده است.

روش مطالعه: در نگارش مقاله از روش پژوهشی تحلیلی-توصیفی بهره گرفته ‌شده است. ابزار پژوهش شامل فیشهایی است که ضمن مطالعه و بررسی، از منابع برداشته ‌شده است و حجم نمونه، منحصر به ترانه های مشهور دهۀ سی و چهل بوده است که در مجموعه آثار شاعران نامبرده ثبت ‌شده اند.

یافته ها: ترانه سرایان مطرح، که از نبوغ هنری-ادبی برخوردارند، در پردازش تصاویر و ایماژهای سامانمند و روشمند موفق بوده اند و با این شگرد توانسته اند به تشخص ادبی-هنری دست یابند.

نتیجه گیری: تخیل و قدرت تصویرپردازی در درجۀ نخست از آنِ ترقی است؛ سپس ابتهاج و در نهایت اسماعیل نواب صفا در آفرینش هنری ایماژ‌های متدیک هنری ستودنی بوده و قلمی خلاق دارند.

کلمات کلیدی
ایماژ , ترانه , تصنیف , شعر , تصویرپردازی , متد

• ابتهاج، هوشنگ. (1378). راهی و آهی. تهران: سخن.
• ترقی، بیژن. (۱۳۸۴). آتش کاروان. تهران: سعدی.
• خالقی، روح‌الله. (۱۳۸۵). سرگذشت موسیقی ایران. چاپ دهم. تهران: صفی علیشاه.
• رحیمی، مصطفی (1345). رئالیسم و ضد رئالیسم. جلد سوم. تهران: نیل.
• زرقانی، سید مهدی. (۱۳۸۴). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. چاپ دوم. تهران: ثالث.
• شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). ادوار شعر فارسی. چاپ ششم. تهران: سخن.
• شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392). صور خیال در شعر فارسی. چاپ شانزدهم. تهران: آگه.
• شمس لنگرودی، محمد. (۱۳۸۴). تاریخ تحلیلی شعر نو. چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.
• فتوحی، محمود. (۱۳۸۵). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
• کاشانی، ابوطالب کلیم. (1387). دیوان شعر. تهران: سنایی.
• مشکین قلم، سعید. (۱۳۷۸). تصنیفها، ترانه ها و سرودهای ایران‌زمین. چاپ دوم. تهران: خانۀ سبز.
• معیری، محمدحسن. (13۸۰). کلیات رهی معیری. تهران: زوار.
• نیمایوشیج، (1369). مجموعه آثار. دفتر اول شعر. به کوشش سیروس طاهباز و شراگیم یوشیج. تهران: نشر ناشر.